Các Câu Lệnh Cơ Bản Khi Sử Dụng Linux

Linux, với hệ thống dòng lệnh mạnh mẽ, là một hệ điều hành linh hoạt và hiệu quả. Việc thành thạo các câu lệnh cơ bản là chìa khóa để khai thác tối đa sức mạnh của nó. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn một số câu lệnh quan trọng nhất, kèm theo ví dụ cụ thể, giúp bạn bắt đầu hành trình khám phá thế giới Linux.

1. Điều hướng Hệ Thống Tập Tin

Trước khi làm việc với các tập tin và thư mục, bạn cần biết cách di chuyển trong hệ thống tập tin. Đây là một số câu lệnh cơ bản:

1.1 `pwd` (Print Working Directory)

Câu lệnh này hiển thị thư mục hiện tại bạn đang làm việc.

pwd

1.2 `ls` (List)

Hiển thị danh sách các tập tin và thư mục trong thư mục hiện tại. Có nhiều tùy chọn bổ sung cho lệnh `ls`:

ls -l  # Hiển thị danh sách chi tiết (với quyền, kích thước, thời gian sửa đổi)
ls -a  # Hiển thị cả các tập tin ẩn (bắt đầu bằng dấu chấm ".")
ls -lh  # Hiển thị kích thước theo định dạng người đọc dễ hiểu (KB, MB, GB)

1.3 `cd` (Change Directory)

Câu lệnh này cho phép bạn di chuyển đến một thư mục khác. Ví dụ:

cd /home/user  # Di chuyển đến thư mục home của người dùng "user"
cd ..          # Di chuyển lên thư mục cha
cd ~           # Di chuyển đến thư mục home của người dùng hiện tại
cd -           # Di chuyển đến thư mục trước đó

1.4 `mkdir` (Make Directory)

Tạo một thư mục mới. Ví dụ:

mkdir new_directory  # Tạo thư mục "new_directory"

1.5 `rmdir` (Remove Directory)

Xóa một thư mục trống. Nếu thư mục không trống, bạn sẽ cần sử dụng lệnh `rm -rf` (xem phần sau).

rmdir empty_directory  # Xóa thư mục "empty_directory"

2. Quản Lý Tập Tin

Sau khi đã quen với việc điều hướng, bạn cần biết cách quản lý các tập tin.

2.1 `touch`

Tạo một tập tin mới hoặc cập nhật thời gian sửa đổi của một tập tin hiện có.

touch my_file.txt

2.2 `cp` (Copy)

Sao chép tập tin hoặc thư mục.

cp my_file.txt new_file.txt  # Sao chép "my_file.txt" thành "new_file.txt"
cp -r my_directory new_directory  # Sao chép thư mục "my_directory" thành "new_directory" (recursive)

2.3 `mv` (Move)

Di chuyển hoặc đổi tên tập tin hoặc thư mục.

mv my_file.txt new_file.txt  # Đổi tên "my_file.txt" thành "new_file.txt"
mv my_file.txt /home/user/documents  # Di chuyển "my_file.txt" vào thư mục "documents"

2.4 `rm` (Remove)

Xóa tập tin hoặc thư mục. Cẩn thận khi sử dụng lệnh này, đặc biệt là với tùy chọn `-rf`.

rm my_file.txt  # Xóa "my_file.txt"
rm -r my_directory  # Xóa thư mục "my_directory" và tất cả nội dung bên trong (recursive)
rm -rf my_directory  # Xóa thư mục "my_directory" và tất cả nội dung bên trong (recursive) KHÔNG hỏi xác nhận

2.5 `cat`

Hiển thị nội dung của một tập tin.

cat my_file.txt

2.6 `less`

Hiển thị nội dung của một tập tin lớn một cách thuận tiện, cho phép bạn cuộn lên xuống và tìm kiếm.

less my_file.txt

3. Quản Lý Hệ Thống

Các lệnh sau đây giúp bạn quản lý hệ thống Linux của mình.

3.1 `sudo` (Super User Do)

Cho phép bạn thực thi lệnh với quyền quản trị (root).

sudo apt update  # Cập nhật danh sách gói phần mềm (cần nhập mật khẩu root)

3.2 `apt` (Advanced Package Tool) – (Phổ biến trên Debian/Ubuntu)

Công cụ quản lý gói phần mềm trên các hệ thống dựa trên Debian/Ubuntu.

sudo apt update       # Cập nhật danh sách gói phần mềm
sudo apt upgrade      # Nâng cấp các gói phần mềm hiện có
sudo apt install  # Cài đặt gói phần mềm 
sudo apt remove   # Gỡ bỏ gói phần mềm

3.3 `yum` (Yellowdog Updater, Modified) – (Phổ biến trên Red Hat/CentOS/Fedora)

Công cụ quản lý gói phần mềm trên các hệ thống dựa trên Red Hat.

sudo yum update       # Cập nhật các gói phần mềm
sudo yum install  # Cài đặt gói phần mềm 
sudo yum remove   # Gỡ bỏ gói phần mềm

3.4 `man` (Manual)

Xem hướng dẫn sử dụng của một lệnh.

man ls  # Xem hướng dẫn sử dụng của lệnh ls

3.5 `shutdown`

Tắt hoặc khởi động lại hệ thống.

sudo shutdown -h now  # Tắt máy ngay lập tức
sudo shutdown -r now  # Khởi động lại máy ngay lập tức
sudo shutdown -h +10  # Tắt máy sau 10 phút

3.6 `df` (Disk Free)

Hiển thị dung lượng trống của các phân vùng đĩa.

df -h # Hiển thị dung lượng trống theo định dạng dễ đọc (KB, MB, GB)

3.7 `du` (Disk Usage)

Hiển thị dung lượng sử dụng của các thư mục.

du -sh * # Hiển thị dung lượng sử dụng của tất cả các tập tin và thư mục trong thư mục hiện tại

Đây chỉ là một số câu lệnh cơ bản khi sử dụng Linux. Với việc thực hành thường xuyên, bạn sẽ nhanh chóng làm quen và thành thạo các lệnh này. Hãy nhớ sử dụng lệnh `man` để tìm hiểu thêm về các tùy chọn và chức năng của từng lệnh. Khám phá thế giới Linux sẽ mở ra nhiều khả năng và tiềm năng cho bạn!

Hãy tiếp tục tìm hiểu và khám phá thêm nhiều câu lệnh khác để nâng cao kỹ năng sử dụng Linux của mình. Chúc bạn thành công!